Šta je TORCH test i kada se radi?

TORCH predstavlja skraćenicu za skup infekcija koje se mogu preneti sa obolele trudnice na fetus, i samim tim uticati na razvoj ploda.

Uzročnici ovih infekcija mogu proći kroz placentu i izazvati  brojne komplikacije tokom trudnoće, pri samom porođaju ili kod bebe.

Reč TORCH je akronim, sačinjen od početnih slova sledećih infektivnih agenasa :

• TOxoplasma gondii
• Rubella virus
• Citomegalovirus
• Herpes simpleks virus

U toku trudnoće može doći i do drugih infekcija, koje mogu ostaviti značajne posledice na sam plod – sifilis, listerioza, infekcija virusom HIV-a, varicella virusom, virusom hepatitisa B i parvovirusom B19.

Ukoliko neki od navedenih patogena-uzročnika infekcija dospe u telo trudnice, koja je sero-negativna, tj. koja nije ranije preležala nijednu od ovih infekcija, i samim tim nije razvila antitela, patogen preko placente ulazi u plod.

Zbog nezrelosti imunog sistema, razvija se intrauterina infekcija koja zatim oštećuje plod.

U toku primarne infekcije, organizam majke prvo proizvodi IgM antitela, koja zbog svoje veličine ne mogu da prođu placentarnu barijeru i dospeju do krvotoka ploda, i na taj način ga zaštite od infekcije. Zaštitna IgG antitela se proizvode tek kasnije.

Trudnica koja je pre trudnoće imala kontakt sa ovim patogenim mikroorganizmima, razvila je IgG antitela, koja se doživotno zadržavaju u organizmu, prolaze kroz placentu, dospevaju u krvotok ploda, i tako ga štite od infekcije u slučaju kontakta sa ovim mikroorganizmima.

TORCH infekcije mogu prouzrokovati:

• Prenatalnu (intrauterinu) infekciju embriona/ploda i oslabljen fetalni razvoj, pobačaj, prerano rođenje, oštećenja i smrt ploda, perinatalnu (tokom rođenja ili ubrzo posle) infekciju novorođenčeta.

Što se ranije u toku trudnoće dogodi i razvije neka od TORCH infekcija, to su komplikacije i prognoza teže.

TORCH infekcije izazivaju i dovode do složenih oštećenja organa u toku razvoja ploda, uključujući:

• centralni nervni sistem
• srčani mišić
• organe sluha i vida
• mišićno-koštani system
• jetru, slezinu, krvne ćelije

Toksoplazmoza (Toxoplasma gondii)

Toksoplazmoza je parazitoza koju izaziva jednoćelijski parazit – Toxoplasma gondii. Mačke su jedini pravi domaćini, i kod njih zreli oblici toksoplazme parazitiraju u crevima, a u spoljašnju sredinu se izbacuju preko izmeta, kao oociste (jaja parazita).

Iz spoljašnje sredine, infektivne oociste dospevaju do prelaznog domaćina (čoveka). Ukoliko se trudnica zarazi oocistama toksoplazme, toksoplazma može da pređe preko placente na plod ili putem mleka na novorođenče.

Toksoplazmoza do koje dođe u prvom tromesečju trudnoće može dovesti do teških oblika bolesti ploda, i kao posledicu može imati spontani pobačaj i uginuće ploda.

Klasični trijas infekcije ploda, koji se manifestuje teškim oštećenjima, kao što su hidrocefalus (povećana zapremina tečnosti u lobanji), horioretinitis (oštećenje oka) i  intracerebralne kalcifikacije (taloženje kalcijuma u mozgu), najčešće se javlja u drugom trimestru trudnoće.

Deca inficirana u trećem trimestru trudnoće rađaju se sa blagim simptomima, ili bez ikakvih kliničkih simptoma.

Treba naglasiti da relativno visok procenat inficirane dece ne pokazuje znake oštećenja pri rođenju. Oštećenja se mogu manifestovati više meseci ili godina posle rođenja.

Rubella

Rubeola (Rubella) je akutno infektivno virusno oboljenje, koje spada u osipne groznice dečijeg doba, i manifestuje se pojavom ospe, koja obično traje 1 – 3 dana, pa se zbog toga ova bolest često zove „Trodnevne boginje”.

Nakon uvođenja vakcine protiv rubeole, bolest se retko razvija.

Transplacentalni prenos sa majke na fetus može dovesti do ozbiljnih komplikacija.

Rubeola u prvom tromesečju trudnoće može izazavati blage, ali i teške poremećaje u razvoju različitih organa ploda, koji mogu rezultirati spontanim pobačajem.

Rizik za nastajanje poremećaja u razvoju ploda postoji kod infekcije do 20. nedelje trudnoće. Kliničke manifestacije obično uključuju: srčane defekte, defekte oka – od kojih je najčešća katarakta, mentalnu retardaciju i gubitak sluha, koji se ponekad mogu ispoljiti tek u prvim godinama života.

Citomegalovirus (CMV)

Citomegalovirus je virus iz porodice herpes virusa. Virus se može preneti sa zaražene majke na plod u toku trudnoće, u toku porođaja (prolaskom novorođenčeta kroz porođajni kanal), kao i posle porođaja, dojenjem – jer se virus izlučuje majčinim mlekom.

Infekcija u toku trudnoće predstavlja veliki problem, jer je infekcija majke obično asimptomatska, a plod može biti oštećen u svim stadijumima trudnoće.

Posledica ove infekcije može biti smrt ploda, ali i nastanak inkluzione bolesti novorođenčeta, koja zahvata centralni nervni sistem, pa su infekcije praćene mentalnom retardardacijom, gluvoćom i oštećenjem vida.  Ipak, većina novorođenčadi nema simptome na rođenju, već se znaci oboljenja javljaju kasnije.

Herpes simplex virus (HSV)

Herpes simplex je virus iz porodice herpes virusa. Virus se retko prenosi na plod tokom trudnoće. Najčešće do infekcije dolazi tokom porođaja – prolaskom novorođenčeta kroz inficirani porođajni kanal majke, sa aktivnom genitalnom infekcijom Herpes simplex virusom. Međutim, do infekcije ploda može doći i u prva tri meseca trudnoće, što može dovesti do spontanog pobačaja i smrti ploda.

Neonatalni herpes je teška sistemska infekcija novorođenčeta, u kojoj dominiraju simptomi infekcije centralnog nervnog sistema.

Može se razviti meningoencefalitis sa temperaturom i neurološkim poremećajima. Opisani su i slučajevi sepse kod novorođenčadi, u slučaju prisutnog herpes virusa.

Kada i kako se radi TORCH test?

Testiranje na TORCH infekcije se radi iz krvi, i omogućava otkrivanje prisustva i merenje nivoa određenih antitela.

Ovim testiranjem dolazimo do informacija da li trenutno postoji infekcija, kao i da li je infekcija ikada bila prisutna. U zavisnosti od klase antitela, može se proceniti faza infekcije, prisustvo ili odsustvo imunog odgovora na određeni patogen.

Najbolje je izvršiti test pre začeća, jer otkrivanje antitela tokom prvog tromesečja trudnoće može stvoriti konfuziju i čak dovesti do neopravdanog prekida trudnoće.

Rano otkrivanje i lečenje TORCH infekcija je od ključnog značaja za pravilan razvoj ploda i zdravlje bebe, tokom trudnoće i nakon porođaja.

Kako ove infekcije mogu imati ozbiljne posledice po potomstvo, preporučuje se da svaka žena, pre začeća, ima uredne nalaze TORCH testa.